Beau Is Afraid:Η δυσλειτουργική σχέση του Joaquin Phoenix με τη μάνα του είναι για Oscar

Ο Joaquin Phoenix υποδύεται τον Beau Wassermann, τον χαρακτήρα που δίνει το όνομά του στην τρίτη ταινία του Ari Aster, και πραγματικά τα δίνει όλα σε μια ερμηνεία εκπληκτικής έντασης. Ο Beau ζει δίπλα σε ένα μαγαζί με peep show που ονομάζεται Ejectus Erectus και κάποια στιγμή ενημερώνεται από έναν γιατρό ότι οι αφύσικα διογκωμένοι όρχεις του προκαλούν ανησυχία, κάτι που είναι μόνο μία από τις πολλές ενδείξεις ότι αυτός ο τύπος χρειάζεται επειγόντως βοήθεια. 

Οι τρεις ώρες διαρκείας της ταινίας θα μπορούσε κάποιος να πει ότι είναι υπερβολικές και θα είχε δίκιο γιατί  το «Beau Is Afraid» θα μπορούσε να πει κανείς ότι πάσχει από την ίδια υπερβολή και «τέντωμα», το εγχείρημα τείνει να τριγυρνά περιπλανώμενο σε παράξενες παρακάμψεις διαφορετικής αποτελεσματικότητας, πριν φτάσει σε μια υπέροχα υπερώριμη οπερατική κορύφωση που εξυψώνεται από την Patti LuPone. Αλλά ακόμη κι αν ο ρυθμός της είναι άνισος, πρόκειται για μια ταινία με αναμφισβήτητα εντυπωσιακά μεγάλα σκαμπανεβάσματα. 

Αντίστοιχη με τη διαβολικά ευφάνταστη διπλή ταινία που ανέδειξε τον Aster στον κινηματογραφικό χάρτη, τα «Hereditary» και «Midsommar», αλλά και μια σημαντική απόκλιση σε πιο περιπετειώδη εδάφη, η νέα του ταινία ανταλλάσσει τον ενστικτώδη αντίκτυπο του σπαρακτικού τρόμου με τη μανιακή σκοτεινή κωμωδία σε μια συχνά μεθυστική δίνη οιδιπόδειας αγωνίας, παράνοιας και σύγχυσης. Είναι το είδος της τρελής οικογενειακής υπόθεσης που μόνο ένας σκηνοθέτης με αναγνωρισμένο δημιουργικό ταλέντο θα μπορούσε να κάνει, πράγμα που εξηγεί γιατί ο Aster το ανέλαβε τώρα, παρόλο που το αρχικό σενάριο προϋπήρχε των προηγούμενων ταινιών του. 

Μέσα σε δύο μόλις ταινίες, ο 36χρονος σεναριογράφος-σκηνοθέτης έχει καθιερωθεί ως ένας next-gen horrormeister και ένας γνήσιος δημιουργός σε μια εποχή γεμάτη ήδη υπάρχοντες διεκδικητές του θρόνου του είδους. Το «Hereditary» (του 2018), ένα οικογενειακό δράμα ντυμένο ως θρίλερ σατανιστικής λατρείας -ή ίσως το αντίστροφο-, ήταν το είδος του εξωπραγματικού ντεμπούτου που απαιτούσε υπομονή, την πλήρη προσοχή μας και ένα ατσάλινο νευρικό σύστημα. Το «Midsommar» (του 2019) μετέτρεψε τον παγανιστικό λαϊκό τρόμο σε όχημα για πονηρή ανατρεπτικότητα των σπουδών φύλου ήταν ουσιαστικά ένα «Wicker Man» που τροφοδοτούσε τον κινηματογραφικό φεμινισμό. Και οι δύο ταινίες είναι ανατριχιαστικές, ανησυχητικές, και είναι πολύ πιθανό να σε αναγκάσουν να οδηγηθείς σε άβολες περιοχές αυτοαναστοχασμού και εξίσου πιθανό να σε τρομάξουν. Και οι δύο συνδέονται λιγότερο με το είδος και περισσότερο με τη σχολαστικότητα ενός control freak και μια αλλόκοτη αίσθηση για το τι πραγματικά μας στοιχειώνει βαθιά μέσα στον ψυχισμο μας. Η ταινία ξεκινάει αποτίοντας φόρο τιμής στο «After Hours» του Martin Scorsese λιγο πριν μετακινηθεί στον τρόπο και το ύφος του Charlie Kaufman με μια ή δύο γενναιόδωρες βουτιές στο γκροτέσκο συμπάν του David Kronenberg. 

Το «Beau Is Afraid» καταλαμβάνει περισσότερο χώρο στο μυαλό και τη σκέψη μας από τους ανατριχιαστικούς προκατόχους του -τις δυο προηγούμενες ταινίες του σκηνοθέτη-  στον ήδη τρομερό κανόνα του Aster και τροφοδοτείται περισσότερο από το άγχος παρά από τον τρόμο, γεγονός που μπορεί να μείωση την απήχησή του στους σκληροπυρηνικούς του είδους.  Ωστόσο, είναι επίσης εύκολα αναγνωρίσιμο ως κάτι που προήλθε από τον τύπο που βοήθησε να οριστεί αυτό που οι άνθρωποι αποκαλούν τώρα «A24 horror». Ο συντριπτικός τρόμος εξακολουθεί να αποτελεί βασικό μέρος του DNA της εταιρείας. 

Η βασανισμένη δυναμική μητέρας-γιου που κινεί την πλοκή εγκαθιδρύεται από την αρχή, ξεκινώντας στο σκοτάδι με τον ήχο ενός καρδιακού παλμού, διαλείπουσες εκρήξεις φωτός και τις κραυγές μιας γυναίκας που φοβάται τα χειρότερα για το μωρό που μόλις γέννησε, Η ίδια η ταινία, ωστόσο, ξεκινά στην πραγματικότητα με ένα προοίμιο που περιλαμβάνει περίεργους ήχους περιβάλλοντος, σκοτάδι και κραυγές. Σύντομα συνειδητοποιούμε ότι βρισκόμαστε στο γεννητικό σωλήνα μαζί με τον ξεναγό μας για τις επόμενες τρεις ώρες, τη στιγμή που εκείνος έρχεται στον κόσμο. «Γιατί δεν κλαίει;!;» φωνάζει υστερικά η μητέρα του, πριν ένα χτύπημα στα πόδια του αφήσει τα νερά να ξεσπάσουν, έχει βγει από τη μήτρα μόλις δευτερόλεπτα, και ήδη η μαμά έχει φρικάρει. Καταλαβαίνεις την κοσμοθεωρία της ταινίας με μερικές συνοπτικές σφαλιάρες: Η ζωή είναι πόνος. Η αγάπη είναι φόβος. Η μητρότητα είναι συνώνυμο του άγχους. Μετά την Ημέρα Μηδέν όλα είναι κατηφορικά. Αυτή είναι και η στιγμή που καθορίζει τον τόνο του αλλοπρόσαλλου χιούμορ της ταινίας. Μόνο που τώρα ο Aster έφτιαξε κάτι που διαλύει εντελώς τα όρια ανάμεσα στην κωμωδία και τον τρόμο, το προσωπικό και το παθολογικό.  

Το «Beau Is Afraid» μπορεί να είναι ή να μην είναι αυτοβιογραφικό, ο σκηνοθέτης δεν αποκαλύπτει. Αλλά υπάρχουν σαφώς κάποια θέματα που επεξεργάζεται ο δημιουργός του σε αυτή την επική ιστορία ενός οιδιπόδειου ναυαγίου. Δεν είναι τυχαίο ότι η γνωριμία μας με τον Beau -τον οποίο υποδύεται ένας ατίθασος, αφιλτράριστος, μονομερώς λαμπερός Joaquin Phoenix- γίνεται ενώ μπαίνει στο γραφείο του ψυχολόγου του.  

Περνάμε σε 40 περίπου χρόνια αργότερα και ο Beau – παχουλός, φαλακρός και τόσο βυθισμένος στη μιζέρια που συχνά μοιάζει να είναι στα όρια της κατατονίας – επισκέπτεται τον ψυχολόγο του (Stephen McKinley Henderson). Η ταραγμένη έκφραση στο πρόσωπο του Beau όταν εμφανίζεται στο τηλέφωνό του μια αναπάντητη κλήση και ένα φωνητικό μήνυμα από τη μαμά, δεν αφήνει καμία αμφιβολία για το κύριο θέμα των συνεδριών τους. Αλλά όταν ο ψυχολόγος του τον ρωτάει πώς αισθάνεται για την επικείμενη επίσκεψη στη μητέρα του στην επέτειο του θανάτου του πατέρα του, ο Beau κυρίως απλά μουρμουρίζει ασυνάρτητα και αυτό από μόνο του, του δίνει νέα φάρμακα. 

Σε ένα από τα πιο βιρτουόζικα τμήματα, γυρισμένο ως μια ιλιγγιώδης ακολουθία παρακολούθησης μέσα σε δρόμους που βράζουν από χάος και βία, ο Beau επιστρέφει στην κακόφημη πολυκατοικία του σε μια ανώνυμη πόλη. Οι πάγκοι με τα όπλα βρίσκονται δίπλα σε πάγκους με μπιχλιμπίδια και φορτηγά με φαγητό, οι ντόπιοι χορεύουν, ουρλιάζουν και τσακώνονται, ενώ τα δελτία ειδήσεων προειδοποιούν για έναν ψυχωτικό αλήτη που περιφέρεται στους δρόμους γυμνός και μαχαιρώνει τυχαίους αγνώστους. 

Τα πράγματα δεν είναι λιγότερο ήρεμα μέσα στο διαμέρισμα του Beau, όπου μια πινακίδα στην πόρτα ενημερώνει τους ενοίκους για μια μόλυνση από καφέ ερημικές αράχνες. Ολοένα και πιο εχθρικά σημειώματα σπρώχνονται κάτω από την πόρτα του από έναν εξαγριωμένο γείτονα που απαιτεί να χαμηλώσει τη μουσική του, παρόλο που προέρχεται από ένα άλλο διαμέρισμα. Αλλά αυτή η τριβή ίσως εξηγεί γιατί τα κλειδιά και οι αποσκευές του κλέβονται στο κατώφλι του σπιτιού του, καθώς ετοιμάζεται να φύγει για το αεροδρόμιο. 

Η αμήχανη τηλεφωνική συνομιλία όταν ο Beau τηλεφωνεί στη μητέρα του, Mona, για να της πει για το χτύπημα είναι μόνο μια γεύση από την τεταμένη σχέση μεταξύ τους -εμφανής και σε flashbacks, με τη νεότερη Mona να υποδύεται η Zoe Lister-Jones και τον 13χρονο Beau ο Armen Nahapetian-. Οι επίπεδες απαντήσεις της LuPone διακόπτονται από εκκωφαντικές σιωπές, καθιστώντας σαφές ότι η Mona πιστεύει ότι ο Beau απλώς κατασκευάζει μια δικαιολογία για να μην την επισκεφθεί. 

Η ταινία καταγράφει την επίμονη αποφασιστικότητα αυτού του συντετριμμένου άνδρα – του οποίου η ενήλικη ζωή φαίνεται να ήταν μια μακρά τρεμάμενη υποχώρηση και ένας αγώνας για να αποδείξει ότι η μητέρα του έχει άδικο. Παλεύει ενάντια σε εξωτερικές δυνάμεις, καθώς και σε εκείνες που βρίσκονται μέσα στο διεστραμμένο μυαλό του, οι οποίες, μπορεί να είναι όλες μέρος του ίδιου πράγματος. 

Από την άθλια πόλη, η ταινία μεταφέρεται στα φαινομενικά γαλήνια προάστια, όπου ο Beau παίρνει μια σύντομη γεύση του πώς μπορεί να είναι η ζωή σε μια αγαπημένη οικογένεια, καθώς τον φροντίζουν ο χειρουργός Roger (Nathan Lane) και η συμπονετική σύζυγός του Grace (Amy Ryan). Γίνεται υποκατάστατος γιος για το ζευγάρι, του οποίου ο δικός του γιος σκοτώθηκε στη μάχη και του οποίου η έφηβη κόρη Toni (Kylie Rogers) είναι μια ασταθής μονίμως «φτιαγμένη» προσωπικότητα. Ο Roger συμφωνεί να πάει τον Beauστο σπίτι της μητέρας του, αλλά αυτή η υπόσχεση, όπως και το άσυλο του Βeau, είναι βραχύβια.   

Το σκηνικό αλλάζει και πάλι και γίνεται ακόμα πιο τρικυμιώδες, καθώς ο Beau φεύγει μέσα στο δάσος και πέφτει πάνω σε έναν χίπικο-διψασμένο θεατρικό θίασο του δάσους που κάνει πρόβες για ένα θεατρικό έργο. Τον προσκαλούν να συμμετάσχει μαζί τους στην παράσταση, η οποία δίνει την πιο μαγευτική σεκάνς της ταινίας. Βρίσκοντας και χάνοντας ταυτόχρονα τον εαυτό του στη δράση επί σκηνής, ο Beau περιπλανιέται σε μια εναλλακτική πραγματικότητα, μια οικογενειακή ζωή με χαρές και σπαραγμούς που θα μπορούσε να είναι δική του, και που τελίκα αποδίδεται με ένα εξαιρετικό ονειρικό animation από τους Cristóbal León και Joaquín Cociña, τους εφευρετικούς Χιλιανούς δημιουργούς του «The Wolf House». 

Αγενής πραγματικότητα – ή μη πραγματικότητα; – σπάει και πάλι τα μάγια, αλλά ο Μπο ξεφεύγει με κάποιον τρόπο από νέες απειλές κατά της ζωής του και καταλήγει ξανά στο σπίτι της μητέρας του στην πόλη που φέρει το όνομα του τιτάνα της βιομηχανίας, το Wasserton. 

Σε μια ταινία γεμάτη με σχολαστικές σχεδιαστικές λεπτομέρειες, το σπίτι είναι ένα αρχιτεκτονικό θαύμα, με τους τοίχους του να είναι ένας βωμός στην αγάπη της Mona για τον μοναχογιό της. Η λαχτάρα του Beau να πιστέψει σε αυτή την αγάπη υπογραμμίζεται διασκεδαστικά από το soft-rock άκουσμα του «Everything I Own» των Bread του 1972. 

Αλλά η μητρική αγάπη είναι πολύ πιο περίπλοκη από οποιοδήποτε γλυκανάλατο ποπ τραγούδι. Η γραμμή ανάμεσα στη θυσία και την ασφυξία είναι λεπτή, όπως και η γραμμή που χωρίζει την παιδική αφοσίωση από τις φλεγόμενες ενοχές. Η ταινία διαθέτει επίσης υπέροχες ερμηνείες, που συμβαδίζουν άφοβα με το εφιαλτικό όραμα του Aster από την Parker Posey ως υπάλληλος της Mona, η οποία είναι επίσης η παιδική αγαπημένη του αποτυχημένου ειδυλλίου του Beau στο κρουαζιερόπλοιο, τον Richard Kind ως δικηγόρο της Mona, ο οποίος κινείται από την βροντερή αποδοκιμασία στην καταδικαστική κρίση, και πάνω απ’ όλα, τη LuPone σε όλο της το μεγαλειώδες, σκηνικό-καταστροφικό μεγαλείο. Με ένα λόγια γεμάτο χλευασμό και μια φωνή φτιαγμένη για ξεφτισμένη περιφρόνηση, η Mona θέτει στον Beau τους αυστηρούς όρους της εξαιρετικά εξαρτημένης αγάπης της και τους τρόπους με τους οποίους εκείνος την απογοήτευσε απορρίπτοντας αυτούς τους όρους.  

Η ταινία είναι ιδιοφυώς διαλεγμένη, με κάθε ερμηνεία να βρίσκει το δικό της ιδιοσυγκρασιακό αυλάκι, ενώ ταυτόχρονα εντάσσεται στο ίδιο ανισόρροπο σύμπαν ενός μυαλού που βρίσκεται σε βαθιά αγωνία. Αυτό περιλαμβάνει ιδιαίτερα την αστείρευτη δουλειά που έχει γίνει με τις ερμηνείες των Lane, Ryan και Henderson, ενώ ο Nahapetian αποτυπώνει τον ανίκανο φόβο ενός παιδιού που βρίσκεται σε καλό δρόμο προς την ενηλικίωση και η Lister-Jones είναι ξεκαρδιστική ως ελεγκτική μητέρα, εισάγοντας ανατριχιαστικά σεξουαλικά υπονοούμενα σε ατάκες.   

Αλλά, εν τέλει ο Phoenix είναι αυτός που σε κρατάει κολλημένο ακόμα και στις μερικές φορές δύσκολες παρατάσεις της ταινίας, σε μια ερμηνεία τόσο πλήρως, τρελά αφοσιωμένη όσο καμία άλλη. Αν ο χαρακτήρας προσκαλεί περισσότερο σε σπαρακτικό οίκτο παρά σε συναισθηματική επένδυση, αυτό έχει να κάνει περισσότερο με την αποστασιοποιητική επίδραση της σουρεαλιστικής προσέγγισης του Aster παρά με οτιδήποτε λείπει από την ωμή, ανοιχτή πληγή του χαρακτήρα του Phoenix ως Beau.  

Διάβασε επίσης:

Showing Up:Η Michelle Williams παίζει στην πρώιμη υποψηφιότητα για την καλύτερη ταινία της χρονιάς

H τελευταία συνεργασία μεταξύ της σκηνοθέτιδας Kelly Reichardt και της ηθοποιού Michelle Williams εξερευνά τον κόπο και τα προβλήματα της δημιουργίας τέχνης με χάρη και πονηρό πνεύμα στην ταινία «Showing Up». Στην τελευταία ταινία της Reichardt, «Showing Up», που θα προβάλλεται στο διαγωνιστικό τμήμα του Φεστιβάλ Καννών, η Williams υποδύεται τη Lizzy, μια μεσήλικη γλύπτρια που βγάζει το νοίκι της δουλεύοντας στο γραφείο μιας σχολής τεχνών και χειροτεχνίας. Η καθημερινότητά της είναι ένα κουβάρι από δυσάρεστα θολά όρια. Ο πατέρας της είναι κεραμίστας, που έχει πλέον συνταξιοδοτηθεί και η φήμη του προηγείται – η μητέρα της διευθύνει το γραφείο όπου εργάζεται, γεγονός που μπορεί να κάνει τις σχέσεις του προσωπικού δύσκολες- ο αδελφός της είναι ένας «θεωρητικός συνωμοσίας», από τον οποίο η μητέρα της περιμένει να παραδεχτεί ότι είναι η ιδιοφυΐα της οικογένειας, αλλά ο οποίος βρίσκεται λίγο πολύ υπό τη φροντίδα της. Κρατάει χαμηλά τα έξοδα στέγασης της νοικιάζοντας ένα διαμέρισμα σε μια διπλοκατοικία που ανήκει σε μια άλλη καλλιτέχνιδα, την Joelle (Jo), η οποία μένει δίπλα και είναι ταυτόχρονα σπιτονοικοκυρά, συνάδελφος και φαινομενικός φίλος.  

Έχει μια έκθεση μέσα στην εβδομάδα που θα μπορούσε να γίνει αντιληπτή – θα μπορούσε να αλλάξει τη ζωή της – και μια μοίρα από ειδώλια κεραμικής που πρέπει να βάλει τζάμια και να τα ψήσει. Η δουλειά της δίνει χρόνο για να κάνει την πραγματική της δουλειά, ενώ το γκαράζ της Joelle της παρέχει χώρο. Είναι εύκολο να εντοπίσει κανείς έναν παραλληλισμό με την καριέρα της ίδιας της Reichardt, η οποία γυρίζει τις ταινίες με τα λίγα χρήματα που την καθιέρωσαν ως σημαντική Αμερικανίδα σκηνοθέτιδα, ενώ παράλληλα βγάζει τα προς το ζην διδάσκοντας φοιτητές. 

Δες εδώ ποια είναι η νέα ταινία της Michelle Williams

 ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Το μυστικό που κρατούσε σε κάθε του παράσταση ο θρυλικός τενόρος Luciano Pavarotti

 ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Tom Cruise: Στο Λονδίνο πριν τα 18α γενέθλια της κόρης του Suri που έχει 11 χρόνια να δει