Jane Birkin: Μια προσωπικότητα- είδωλο που σημάδεψε την γαλλική κουλτούρα

Ένα είδωλο δεν υπάρχει πια. Η Jane Birkin ήταν η πιο Γαλλίδα από τις Βρετανίδες ή το αντίστροφο, μια θρυλική τραγουδίστρια και ηθοποιός, ένα είδωλο της δεκαετίας του 1960 και η αιώνια μούσα του Serge Gainsbourg. Η Jane Birkin πέθανε σε ηλικία 76 ετών. Τη θλιβερή είδηση αποκάλυψε η εφημερίδα Le Parisien το μεσημέρι της Κυριακής 16 Ιουλίου 2023. Σύμφωνα με την εφημερίδα, η καλλιτέχνιδα βρέθηκε νεκρή στο σπίτι της την ίδια μέρα. 

Πρόσφατα είχε ακυρώσει μια σειρά συναυλιών λόγω προβλημάτων υγείας και είχε εμφανιστεί δημόσια για μια από τις τελευταίες φορές στην τελετή απονομής των Cesar2023 τον περασμένο Φεβρουάριο, μαζί με την κόρη της Charlotte Gainsbourg και την εγγονή της Alice Attal, καθώς το ευαίσθητο ντοκιμαντέρ της κόρης της για τη ζωή της, «Jane par Charlotte», ήταν ανάμεσα στις υποψηφιότητες για τη μεγάλη βραδιά. 

Το 2017, η Jane Birkin διαγνώστηκε με λευχαιμία, κι όμως συνέχισε να κάνει παραστάσεις μέχρι το 2021, όταν υπέστη ένα μικρό εγκεφαλικό επεισόδιο, που την ανάγκασε να μειώσει την ένταση της δουλειάς. Το τελευταίο της άλμπουμ, «Oh Pardon tu dormais», κυκλοφόρησε στα τέλη του 2020. 

Μία πολυτάλαντη καλλιτέχνης και γυναίκα 

Η Jane Birkin γεννήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1946 στο Marylebone του Λονδίνου. Είναι κόρη της ηθοποιού Judy Campbell. Σε ηλικία 11 ετών, στάλθηκε σε οικοτροφείο. Αυτή ήταν μια περίπλοκη περίοδος στη ζωή της, κατά τη διάρκεια της οποίας άρχισε να γράφει ημερολόγιο. Αργότερα, θα δημοσίευε τους προβληματισμούς της στο Munkey Diaries, τόμος 1 του ημερολογίου της που εκδόθηκε το 2018 από τον εκδοτικό οίκο Fayard. Ο τόμος 2, Post-scriptum, καλύπτει την περίοδο από το 1982 έως το 2013. 

  

Άρχισε να εργάζεται στην κινηματογραφική βιομηχανία μετά τη γνωριμία της με τον John Barry, συνθέτη κινηματογραφικής μουσικής. Άρχισε να παίζει και γνώρισε πραγματική επιτυχία με την ταινία Blow Up του Michelangelo Antonioni, η οποία κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών το 1966. Τότε η Jane Birkin στράφηκε στη μουσική μετά τη γνωριμία της με τον Serge Gainsbourg. Το ζευγάρι ηχογράφησε την αμφιλεγόμενη επιτυχία «Je t’aime… moi non plus».  

Στη συνέχεια η Jane εναλλάσσονταν μεταξύ κινηματογράφου και μουσικής. Το 1975 κυκλοφόρησε το δεύτερο άλμπουμ της με τίτλο «Lolita, Go Home». Την ίδια χρονιά, πρωταγωνίστησε στην ταινία «La course à l’échalotte», στο πλευρό του Claude Zadi. Η ηθοποιός συνέχισε να συνεργάζεται με μερικά από τα μεγαλύτερα ονόματα, όπως ο Jean-Paul Belmondo στο L’Animal, η Brigitte Bardot στο Dom Juan 73, η Romy Schneider και ο Alain Delon στο La Piscine. Η Jane δοκίμασε επίσης τις δυνάμεις της στο θέατρο το 1985, με το έργο Fausse suivante του Marivaux του Patrice Chéréau. Το 1999, έγραψε τη δραματική κωμωδία «Oh! pardon tu dormais», σε σκηνοθεσία Xavier Durringer.  

Serge Gainsbourg- ο άντρας της ζωής της 

Η Jane Birkin παντρεύτηκε για πρώτη φορά τον John Barry το 1967. Το ζευγάρι απέκτησε μια κόρη, την Kate Barry, η οποία πέθανε το 2013. Τελικά χώρισαν λόγω των απιστιών του μουσικοσυνθέτη. Τότε ήταν που μετακόμισε στο Παρίσι για να συνεχίσει την καριέρα της στο εξωτερικό και γνώρισε τον Serge Gainsbourg. Η Αγγλίδα και ο Γάλλος μισούσαν ο ένας τον άλλον πριν ερωτευτούν. Συνέχισαν το ειδύλλιό τους ιδιωτικά, στο τραγούδι και στην οθόνη, πρωταγωνιστώντας το 1970 στο θρίλερ «Cannabis». 

Το 1971, το ζευγάρι καλωσόρισε το μοναδικό του παιδί, τη Charlotte Gainsbourg. Δημιούργησαν μια δεμένη οικογένεια με την Kate, ζώντας στην ιδιωτική τους έπαυλη στην rue de Verneuil στο Παρίσι, η οποία θα ανοίξει ξανά για το κοινό τον Σεπτέμβριο ως μουσείο σχεδιασμένο από την κόρη τους. Το ζευγάρι χώρισε τελικά την ώρα που ο Serge Gainsbourg βυθιζόταν στους δαίμονές του. Η Jane Birkin, εξαντλημένη από την καταστροφική προσωπικότητα Gainsbourg, του άνδρα που αγαπούσε, «δραπέτευσε».  

Στη συνέχεια έγινε ζευγάρι με τον σκηνοθέτη Jacques Doillon. Πρωταγωνίστησε στην ταινία του «La fille prodigue» το 1981 με τον Doillon απέκτησε την τρίτη της κόρη, τη Lou Doillon. Το 1991, με διαφορά πέντε ημερών, έχασε τον δια βίου έρωτά της Serge Gainsbourg και στη συνέχεια τον πατέρα της. Το 1992, η Jane Birkin εγκατέλειψε τον Jacques Doillon. Η Jane υπήρξε fachion icon και πολύ αγαπητή προσωπικότητα στη Γαλλία, η Jane είχε δεσμευτεί στον αγώνα κατά του AIDS και του ρατσισμού. Έχει συμμετάσχει σε πολλές εκδόσεις του Téléthon και στις συναυλίες Enfoirés. Η ηθοποίος και τραγουδίστρια ήταν επίσης πολύ κοντά στις κόρες της. Ο δεύτερος τόμος του ημερολογίου της αρχίζει τη χρονιά που γεννήθηκε η Lou Doillon και τελειώνει τη χρονιά που η πρώτη της κόρη, η Kate, αυτοκτόνησε το 2013. 

«Ήθελα να είμαι μία τελειότητα, όχι μόνο για τους άνδρες στη ζωή μου, αλλά και για την οικογένειά μου, τους φίλους μου, εκείνους που με κατευθύνουν», εκμυστηρεύτηκε στο Marie Claire το 2020.  Ενσάρκωσε τη γοητεία, τον κινηματογράφο και το τραγούδι της δεκαετίας του ’70. Μούσα και πρέσβειρα του Serge Gainsbourg, αλλά και ηθοποιός, σκηνοθέτης, fashion icon, performer, μητέρα… Ποιο επίθετο θα έπρεπε να είναι το πρώτο που θα περιέγραφε την αείμνηστη Jane Birkin; Για να ανατρέξουμε σε πέντε δεκαετίες μιας ζωής που μοιράστηκε με τους Γάλλους; 

Όλοι έχουμε μια εικόνα της Jane Birkin στο μυαλό μας. Ένα ασπρόμαυρο στιγμιότυπο, ένα ρεφρέν, ένα φόρεμα ή μια προφορά. Η απαλή, ψηλή, νεανική φωνή της πιο γαλλικής από τις βρετανικές καλλιτέχνιδες. Η Jane Birkin, που πέθανε την Κυριακή 16 Ιουλίου 2023 σε ηλικία 76 ετών, περιπλανιέται στη φαντασία μας εδώ και πέντε δεκαετίες. Γίναμε μάρτυρες της καριέρας της ως καλλιτέχνιδας και της ζωής της ως συζύγου, μητέρας και ερωμένης.  

Η ζωή της στην Αγγλία 

Η Jane Birkin γεννήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 1946 στο Marylebone του Λονδίνου. Κόρη του David Birkin, αξιωματικού του Βασιλικού Ναυτικού, και της διάσημης Αγγλίδας ηθοποιού Judy Campbell, ήταν ένα από τα τρία αδέλφια της, τον μεγαλύτερο αδελφό της Andrew και τη μικρότερη αδελφή της Linda. Ως παιδί, περνούσε το χρόνο της με τη μητέρα της, η οποία είχε αναστείλει την καριέρα της για να μεγαλώσει τα παιδιά της. Σε αντίθεση με τον αδελφό και την αδελφή της, η νεαρή Jane ήταν πολύ εσωστρεφής, συχνά βυθισμένη σε σκέψεις.  

Στην ηλικία των 11 ετών, όταν κέρδισε τη μυθική λούτρινη μαϊμού Munkey σε μια τόμπολα, μπήκε σε ένα οικοτροφείο στο Isle of Wight μαζί με την αδελφή της. Ήταν μια βίαιη ρήξη με την ήρεμη ζωή της. Τα κορίτσια εκεί αποκαλούνται με τον αριθμό του δωματίου τους – εκείνη είναι το «99», η μικρή της αδελφή το «177». Οι φίλες της την αποκαλούσαν «Μισογκρεμισμένη» επειδή δεν είχε στήθος. Ευαισθητοποιημένοι με τα προβλήματά της, οι γονείς της την ενθάρρυναν να καταγράφει τα προβλήματά της στο χαρτί, σε ένα ημερολόγιο και έτσι ξεκίνησε η λογοτεχνική περιπέτεια μιας ζωής.  

Ενώ ο αδελφός της επέλεξε τη φωτογραφία, η Jane Birkin αποφάσισε να ασχοληθεί με την υποκριτική. Έκανε το κινηματογραφικό της ντεμπούτο στην κωμωδία «Le Knack… et comment l’avoir» του Richard Lester το 1965. Η ταινία, εμβληματική του Swinging London, μιας περιόδου καλλιτεχνικού αναβρασμού στη δεκαετία του ’60, σημείωσε τεράστια επιτυχία. Σε ηλικία 19 ετών, η χάρη και το στυλ της νεαρής γυναίκας αποτυπώθηκαν από το φακό του Jeanloup Sieff για το Harper’s Bazaar.  

Jane Birkin και Serge Gainsbourg 

Σε γυρίσματα, αμέσως μετά τις αναταραχές του Μάη του ’68, μπήκε στη ζωή της ο Serge Gainsbourg, ο όποιος στην αρχή ήταν εχθρικός απέναντί της, τελικά όμως ερωτεύτηκαν παράφορα. Αν και χώρισαν δεν έφυγαν ποτέ ο ένας από το πλευρό του άλλου. Αμέσως μετά τη συνάντησή τους, ο Gainsbourg έπαιξε το «Je t’aime… moi non plus», που ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά με την Brigitte Bardot, την τελευταία ερωμένη του, η οποία αρνήθηκε να κυκλοφορήσει το τραγούδι επειδή ήταν παντρεμένη. Εκείνος πρότεινε να το ηχογραφήσουν μαζί. Η κυκλοφορία του άλμπουμ το 1969, που ονομάστηκε «η ερωτική χρονιά» και προκάλεσε σκάνδαλο. Το ζευγάρι έγινε θρυλικό. Την ίδια χρονιά, η Jane Birkin πρωταγωνίστησε στην ταινία «La Piscine» στο πλευρό της Romy Schneider και του Alain Delon. Και η Jane Birkin, η απόλυτη μούσα του Gainsbourg, ο μεγάλος του έρωτας. Γι’ αυτήν, χάρη σ’ αυτήν, θα έγραφε τους πιο όμορφους ερωτικούς στίχους στις πιο όμορφες συνθέσεις του.

Πρωταγωνίστησε για πρώτη φορά με τον Jean-Paul Belmondo στην ταινία «L’Animal» και δοκίμασε τις δυνάμεις της στο θρίλερ «Mort sur le Nil» του John Guillermin με την Bette Davis. Η ερωτική της σχέση με τον Serge Gainsbourg έμεινε χωρίς αποτέλεσμα. Όταν ο Gainsbourg ξέχασε τον εαυτό του για τον Gainsbarre, τον καταστροφικό σωσία του, η Jane Birkin τον εγκατέλειψε, ανήσυχη και εξαντλημένη που έπρεπε να σώσει τον άντρα που αγαπούσε από τους δαίμονές του. Ο χωρισμός τους ήταν συνώνυμο της χειραφέτησης. Το 1973, η Jane Birkin κυκλοφόρησε το πρώτο της solo άλμπουμ, Di Doo Dah. Το ομώνυμο τραγούδι, που αναφερόταν στις αλλαγές στο εφηβικό σώμα, εκτοξεύτηκε στην κορυφή των charts.  

Jane Birkin, το pop – idole  

«Ο Gainsbourg είναι τόσο δικό της πλάσμα όσο και δικό του», λέει η σκηνοθέτης Clélia Cohen στο ντοκιμαντέρ της Jane Birkin, απλό είδωλο. Εκείνη ήταν που τον έντυσε από τη στιγμή της γνωριμίας τους, εκσυγχρονίζοντάς τον και διαμορφώνοντας την dandy εικόνα του, που απείχε πολύ από το poinçonneur des Lilas look που είχε υιοθετήσει μέχρι τότε.

Η Jane Birkin, από την άλλη, δεν χρειαζόταν μεταμόρφωση, καθώς ήταν η trendsetter. Το ψάθινο καλάθι ακόμα και στην πόλη, το διάφανο μαύρο μίνι φόρεμα, ακόμα και το ανδρόγυνο στυλ με το αγορίστικο κόψιμο, τα φαρδιά πουκάμισα και τα λευκά unisex T-shirts πάνω από flare τζιν. Τραγουδίστρια και ηθοποιός με εντυπωσιακή πορεία, συνέχισε να εμφανίζεται μέχρι τα τελευταία της χρόνια. Το 2016, ξεκίνησε μια παγκόσμια περιοδεία με τίτλο Gainsbourg symphonique. Το 2020, η Jane Birkin αφηγείται τη δική της ιστορία μέσα από τα καταλυτικά γραπτά της, ιδίως στο νέο της άλμπουμ «Oh, pardon tu dormais», με τη συμμετοχή του τραγουδιστή και συνθέτη Étienne Daho. 

Οι τρεις κόρες της, Kate Barry, Charlotte Gainsbourg και Lou Doillon 

Χτυπημένη από τον καρκίνο, η τραγουδίστρια προσκολλήθηκε στη μουσική της, ηχογραφώντας το «À la légère το 1999», το «Arabesque», μια συλλογή τραγουδιών του Serge Gainsbourg το 2002, το «Rendez-vous» το 2004 και το «Fictions» το 2006. Η Jane Birkin συνέχισε την καριέρα της ως ηθοποιός και το 2007 σκηνοθέτησε το Boxes. Ένα χρόνο αργότερα συνέθεσε ολόκληρο το άλμπουμ Enfants d’hiver, η μούσα είχε μεταμορφωθεί σε συγγραφέα με το δικό της δικαίωμα. Ήθελα να με βλέπουν από τον εαυτό μου, ακόμα κι αν δεν ήμουν τίποτα.

  

«Ήθελα να με βλέπουν από τον εαυτό μου, ακόμα κι αν δεν ήμουν τίποτα», συνοψίζει στο Post-scriptum, τον δεύτερο τόμο του ημερολογίου της, το οποίο ξεκινά το 1982 με τη γέννηση της Lou Doillon και τελειώνει το 2013 με την αυτοκτονία της μεγαλύτερης κόρης της, Kate Barry. Ένα σχεδόν αδύνατο πένθος. Η Kate Barry ήταν φωτογράφος. Η Charlotte Gainsbourg και η Lou Doillon, από την άλλη πλευρά, δεν επέλεξαν ποτέ ανάμεσα στη μουσική και τον κινηματογράφο. Μια οικογένεια, μια γενιά ταλαντούχων γυναικών, εμπνευσμένη από μία, που συγκεντρώνει όλα τα ταλέντα.  

Το 2017, αφού υπέφερε από οξεία περικαρδίτιδα, η καλλιτέχνης διαγνώστηκε με λευχαιμία, έναν καρκίνο του αίματος. Για άλλη μια φορά, η υποστήριξη από τις κόρες της θα τη βοηθήσει να ξεπεράσει αυτή τη δοκιμασία. Το 2021, η Charlotte Gainsbourg σκηνοθέτησε το «Jane par Charlotte», ένα ειλικρινές ντοκιμαντέρ που παρακολουθεί τη ζωή της Jane Birkin στο σπίτι της στη Βρετάνη μαζί με την κόρη της, καθώς μοιράζονται ανέκδοτα και σκέψεις για τη σχέση τους, υποψήφιο για τα βραβεία César του 2023. 

Οι τελευταίες στιγμές με το κοινό της 

Το 2021, η Jane Birkin προγραμμάτισε συναυλίες στη Φιλαρμονική του Παρισιού. Αναγκάστηκε να τις ακυρώσει μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο που υπέστη. Αυτό το μικρό εγκεφαλικό επεισόδιο την ανάγκασε να ακυρώσει και άλλες υποχρεώσεις για το τέλος του έτους. «Οι γιατροί της Jane Birkin μας ενημέρωσαν ότι μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο που υπέστη, θα πρέπει να ξεκουραστεί μέχρι το τέλος του έτους πριν επιστρέψει στο κοινό της το 2022. Συνεπώς, όλες οι δραστηριότητές της (συμπεριλαμβανομένων των τριών συναυλιών που επρόκειτο να δώσει στη Φιλαρμονική του Παρισιού στις 18, 19 και 20 Σεπτεμβρίου) έχουν αναβληθεί για αργότερα», αναφέρεται σε δελτίο Τύπου. 

Τον Μάρτιο του 2023, η τραγουδίστρια ακύρωσε μια προγραμματισμένη συναυλία στο Espace Avel-vor στο Plougastel-Daoulas (Finistère). Η καλλιτέχνης, η οποία μίλησε στην εφημερίδα Le Télégramme, δήλωσε ότι δεν αισθανόταν καλά «καθόλου»: «Έσπασα την ωμοπλάτη μου και πονάω πολύ». Στις 14 Μαρτίου του ίδιου έτους, ένα δελτίο τύπου ανακοίνωσε ότι «λόγω προβλημάτων υγείας», η Jane Birkin ανέβαλε περαιτέρω ημερομηνίες συναυλιών.   

Η Jane Birkin είναι γνωστή για το ειδύλλιό της με τον Serge Gainsbourg, για το ταλέντο της ως ηθοποιός και τραγουδίστρια, αλλά και για το στυλ της και για την τσάντα του οίκου Hermes που πήρε το όνομα της, αφού εκείνη ήταν που ενέπνευσε τον Jean-Louis Duma να την δημιουργήσει μετά από μία συζήτηση μαζί της. Η Jane ήθελε μια τσάντα που να χωράει μέσα τα πάντα και ο Dumas την έφτιαξε. Η ίδια ενσάρκωσε τέλεια την τάση του bohemian chic στη μόδα της δεκαετίας του ’60, επιβάλλοντας μια σιλουέτα μεταξύ Λονδίνου και Παρισιού, όπως ακριβώς και την ίδια. Με άλλα λόγια, κοντά φορέματα σε συνδυασμό με ένα πολύ παριζιάνικο αδιάφορο βλέμμα. Έγινε γνώστη για το ανδρόγυνο στυλ της και την ψευδώς ανέμελη στάση της που την έκανε επαναστάτρια. Η κομψότητα και η ομορφιά της την έβαλαν γρήγορα στις πρώτες σελίδες των περιοδικών. Θα είναι για πάντα ένα σύμβολο κουλτούρας, μόδας, αισθητικής και η πιο Γαλλίδα- Αγγλίδα που θα υπάρξει πότε.  

Adieu Madame Jane.  

Διάβασε επίσης:

Ο Sir Paul McCartney θα κυκλοφορήσει το «τελικό» τραγούδι των Beatles με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης

O Sir Paul McCartney λέει ότι έχει χρησιμοποιήσει τεχνητή νοημοσύνη για να βοηθήσει στη δημιουργία αυτού που αποκαλεί «τον τελευταίο δίσκο των Beatles». Δήλωσε στην εκπομπή Today του BBC Radio 4 ότι η τεχνολογία χρησιμοποιήθηκε για να «απεγκλωβίσει» τη φωνή του John Lennon από ένα παλιό demo, ώστε να μπορέσει να ολοκληρώσει το τραγούδι. «Μόλις το ολοκληρώσαμε και θα κυκλοφορήσει φέτος», εξήγησε.

Ο Sir Paul δεν κατονόμασε το τραγούδι, αλλά είναι πιθανό να πρόκειται για μια σύνθεση του Lennon του 1978 με τίτλο «Now And Then».Είχε ήδη εξεταστεί ως πιθανό «τραγούδι επανένωσης» για τους Beatles το 1995, καθώς συνέθεταν τη σειρά Anthology που κάλυπτε το σύνολο της καριέρα τους. Ο McCartney είχε λάβει το demo ένα χρόνο νωρίτερα από τη χήρα του Lennon, Yoko Ono. Ήταν ένα από τα πολλά τραγούδια σε μια κασέτα με την ένδειξη «For Paul» που είχε φτιάξει ο Lennon λίγο πριν από το θάνατό του το 1980. Ο Lennon έγραψε το «Now And Then» κατά τη διάρκεια της εποχής της που είχε σταματήσει να ασχολείται με την μουσική, όταν δεν είχε δισκογραφικό συμβόλαιο και ήταν απασχολημένος με την ανατροφή του γιου του, Sean.

Δες εδώ πώς «έρχεται» στη ζωή ο John Lenon